Η Αριστερά κι η νύφη του Ζαχαριάδη

Ένα πρωί ανήμερα Χριστούγεννα του 1985, φτάνω στη Σαλονίκη ξημερώματα με το τραίνο. Νύχτα ταξίδι από Αθήνα, 12 ώρες δρόμος, κι είμαι κομμάτια...
Εκείνη (η τότε εκείνη), έχει παρουσιάσει υγρά πλευρίτιδα (φυματίωση) κι έχει εισαχθεί στο Παπανικολάου εκτάκτως.
Έξι η ώρα το πρωί, στο Λευκό Πύργο, έχει ένα περίπτερο που πουλάει "ζεστές εφημερίδες". Πάω να πάρω μια, πριν αρχίσω την αναζήτηση "που είναι το Παπανικολάου".

Τζίφος. Το περίπτερο έχει μόνο φρέσκο Ριζοσπάστη. Δε γαμιέται, παίρνω Ριζοσπάστη. Γύρω στις 7:30 έχω βρει το Παπανικολάου, πνευμονολογική κλινική (Α΄, Β΄, Γ΄ - ούτε που θυμάμαι). Εκείνη σ' ένα θάλαμο με άλλες 5 γυναίκες. Την ετοιμάζουν για παρακέντηση, να αφαιρέσουν το υγρό. Ο γιατρός μου λέει ότι ευτυχώς δεν είναι στον πνεύμονα, αλλά σε ένα θύλακο που έχει σχηματιστεί ανάμεσα στον αριστερό πνεύμονα και στα πλευρά.
Όπως και να' χει, έχω φρικάρει. Φοβάμαι γι' αυτήν και έχω πανικοβληθεί. Η αγωνία μου αντισταθμίζεται από την απίστευτη ψυχραιμία της: καβάλα ανάποδα σε μια καρέκλα, διαβάζει Αστερίξ, η βελόνα χωμένη στα πλευρά και το υγρό στάζει σε ένα δοχείο στο πάτωμα. Της έχει ξανατύχει στην εφηβεία της και δεν ιδρώνει το αυτί της.

Στο διπλανό κρεβάτι, μια φιγούρα που έχει ξεφύγει από πίνακα της εποχής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Γύρω στα 60-65 μάλλον, μάτια γαλάζια, αδρές γραμμές στο πρόσωπο, προτεταμένα μήλα. Μαλλιά πιασμένα σε χοντρή πλεξούδα και στριφογυριστό κότσο στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Με κοιτάει επίμονα:

-"Παλικάρι, να σου πω".
-"Ορίστε".
-"Είσαι στη ΚΝΕ";

Μου 'ρχονται γέλια. Έχει δει το Ριζοσπάστη κι έχει βγάλει το λογικό (αλλά λάθος) συμπέρασμα. Άντε να δω πως θα ξεμπλέξω τώρα...

-" Όχι", της απαντώ.
- "Κάτσε δίπλα μου λίγο να σου πω", επιμένει.

Κάθομαι.

-"Πεθαίνω", μου λέει. "Καρκίνος στον πνεύμονα. Το 'παθα από τις συνεχείς πνευμονίες μάλλον. Πρώτα στον ΕΛΑΣ και μετά στο Δημοκρατικό Στρατό, πολλές φορές κοιμήθηκα στο χιόνι".

Δεν καταλαβαίνω - αρκετά νέος ακόμα - ότι βρίσκομαι μπροστά σε μια πολύ σημαντική μαρτυρία που αρχίζει να ξετυλίγεται αυθόρμητα. Αλλά και να το καταλάβαινα, δεν είχα τρόπο να καταγράψω... Κουνιέμαι άβολα στη καρέκλα μου - η ήρεμη παραδοχή αυτή του θανάτου με τρομάζει. Κάθομαι ζορισμένος.

- "Θέλω να σου πω, το κόμμα να μη το πλησιάσεις ποτέ. Κι ο Ριζοσπάστης, δε γράφει την αλήθεια πια. Εγώ είμαι κομμουνίστρια, δε έχω σχέση με τους φασίστες".

Τριάντα χρόνια μετά, θυμάμαι μόνο το ζουμί της εξιστόρησης.
Φανατική Ζαχαριαδική μέχρι την ώρα που τη γνώρισα, εξόριστη στην Τασκένδη, επέστρεψε όταν ο Αν. Παπανδρέου έκλεισε το κεφάλαιο των πολιτικών προσφύγων. Οι "φασίστες", ήταν οι Κολιγιαννικοί κι ο Φλωράκης. Αυτοί που "πρόδωσαν" το Ζαχαριάδη το 1955 και ξεκίνησαν τα γεγονότα της Τασκένδης.

- "Με κάρφωσαν στους Ρώσους οι αλήτες. Με φώναξαν στη KGB - είσαι με το Πολιτικό Γραφείο με ρώτησαν, ή όχι; Είστε φασίστες! τους φώναξα"!

Την έστειλαν εξορία. Ξανά δηλαδή...

- "Κι έτσι κατέληξα πάλι να κοιμάμαι στα χιόνια. Όταν βγήκε το ΠΑΣΟΚ, το κόμμα μας πλησίασε: όταν πάμε στην Ελλάδα να ενταχθούμε πάλι στις οργανώσεις του - τους διαολόστειλα. Κι όταν πια ήρθαν στο σπίτι μου στη Σαλονίκη, τους έσπρωξα κάτω από τις σκάλες".

Πρώτη φορά άκουγα την ιστορία απ΄ τη πλευρά των Ζαχαριαδικών. Ποτέ δεν είχα αναρωτηθεί τι απέγιναν όσοι πίστευαν στο Ζαχαριάδη μετά το θάνατο του Στάλιν... Κι η απάντηση ήταν απλή: έπαθαν ό,τι πάθαιναν οι διαφωνούντες με το Ζαχαριάδη μέχρι εκείνη την ώρα. Η ίδια μηχανή που εξόντωνε τη μια πλευρά, άρχισε το ΄55 να εξοντώνει την άλλη. Με την ίδια κτηνώδη βεβαιότητα ακριβώς.

Μου είπε κι άλλα πολλά, περίπου τρεις ώρες μου μιλούσε... Για ξεγύμνωμα σε παγωμένα υπόγεια, για υποχρεωτικό μπάνιο με το λάστιχο με παγωμένο νερό στο ρωσικό καταχείμωνο, για εκτοπίσεις, περιφρόνηση, ξύλο κι απειλές για τη ζωή της... Για χρόνια που πέρασαν σε μια αστείρευτη πίκρα, μέχρι να μπορέσει να ξαναγυρίσει στην Ελλάδα. Και για το μίσος της στους Κολιγιαννικούς που έμενε άσβεστο και θέριεψε μέσα σ' όλ' αυτά.

Την ξαναθυμήθηκα χτες το βράδυ, παρακολουθώντας μια ομιλία του Ευκλ. Τσακαλώτου για την κρίση και την Αριστερά. Η Ελληνική Αριστερά, μετά την ήττα του εμφυλίου, για να διατηρήσει τη συνοχή της, κατασκεύασε ένα ωραίο αφήγημα: "Νικηθήκαμε στρατιωτικά, αλλά ηθικά υπερισχύσαμε και συνεχίζουμε να υπερισχύουμε". Κι αυτή, έγινε η παγίδα της που την έκλεισε μέσα της και δεν την αφήνει να αλλάξει.

Αυτή η τρομερή ιδέα ότι "έχουμε το δίκιο με το μέρος μας", μας έχει κάνει τυφλούς. Χειρότερα, μας έχει καταστήσει πολιτικά ανεπαρκείς. Ο τρόπος που αντιπαρατιθέμεθα στο μνημόνιο, είναι για κλάματα. Δεν προτείνουμε κάτι, απλώς λέμε "όχι" στις επιθέσεις - μάγια κάνουμε σαν τις παλιές ξεματιάστρες... Διασπασμένοι και διχασμένοι - με κύρια ευθύνη του ΚΚΕ - ασκούμε την πολιτική ακριβώς με τους όρους του νεκρού πλέον πολιτικού συστήματος. Μας αρκεί ότι είμαστε "ηθικά ανώτεροι" κι ας είμαστε πρακτικά ανεπαρκέστατοι. Αυτό, στο χωριό μου το λένε ναρκισσισμό έως αυνανισμού: τη βρίσκουμε με τον εαυτό μας...
Δε χρειάζεται να εξειδικεύσουμε θέσεις, δεν υπάρχει ανάγκη να σκεφτούμε νέους τρόπους προσέγγισης των πολιτών - "έχουμε δίκιο" κι όλα είναι απλά. Τι μας φταίει και δε προχωράμε τότε; Εύκολο: είναι που δε μας παίζει η τηλεόραση! Αυτό είναι! Αν τα ΜΜΕ μας πρόβαλλαν ισότιμα, η "ηθική μας υπεροχή", είναι τόσο εξόφθαλμη που θα τους πατάγαμε κάτω!
Η "ηθική μας υπεροχή", βγάζει μάτι - όντως. Το δικό μας.

Αν δεν καταλάβουμε ότι είμαστε τυφλοί, δε θα ξεστραβωθούμε ποτέ. Και τώρα είναι η ώρα, τώρα. Τώρα πρέπει να οικοδομήσουμε μια νέα προοπτική, για ένα νέο κόσμο, που δε θα πάσχει από την τυφλότητα που γεννάει μίσος, που θα αφουγκράζεται και τον Κολιγιαννικό και τον Ζαχαριαδικό και τον Δεξιό και κάθε άνθρωπο. Αυτός - δυστυχώς - δεν φαίνεται να είναι ο ρόλος του ΚΚΕ αυτή τη στιγμή. Τότε όμως, η υπόλοιπη Αριστερά, οφείλει να πάρει διπλό βάρος στην πλάτη της: να φτιάξει τη νέα Αριστερά και να δείξει το δρόμο για μια νέα κοινωνία. Αλλιώς, θα βιώνουμε ακόμα εκτοπίσεις, εξορίες κι ανακρίσεις, που ακόμα κι αν είναι συμβολικές, παραμένουν απεχθείς και διχαστικές.

Η κυρία πέθανε, παραμονή των Φώτων του 1986.

Εκείνη, δεν ξαναπαρουσίασε συμπτώματα φυματίωσης κι από τότε, είναι μια χαρά στην υγεία της :-)

Ο δε Ζαχαριάδης, απ' ό,τι βλέπω, χαίρει άκρας υγείας ακόμα.