Ευρωπαϊκή Ένωση, τέλος.
Αν ανατρέξουμε 35-40 χρόνια πριν, θα δούμε ποια ήταν τα βασικά επιχειρήματα για την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Ένωση).
Ο πρώτος, οι μνήμες από την επτάχρονη δικτατορία. Η Ελληνική κοινωνία φαινόταν έντονα αβέβαιη για την αντοχή των δημοκρατικών θεσμών της χώρας. Έτσι, η ένταξη στη "μεγάλη, δημοκρατική ευρωπαϊκή οικογένεια" φαινόταν σαν "φυγή προς τα εμπρός". Η χώρα ήθελε ν' αφήσει πίσω της το παρελθόν των αντιδημοκρατικών εκτροπών και - ει δυνατόν - να το ξεχάσει. Η "δημοκρατική Ευρώπη" που είχε αποβάλλει από το Συμβούλιο της Ευρώπης την Ελλάδα στα χρόνια της χούντας, που είχε φιλοξενήσει σε Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Σουηδία, Αγγλία κι αλλού αντιστασιακούς, θα ήταν μια - ας πούμε - "εγγυήτρια δύναμη" ότι η νεόκοπη Ελληνική Δημοκρατία θα μακροημερεύσει.
Λάθος πρώτο: η εγγύηση του δημοκρατικού πολιτεύματος μιας χώρας, επαφίεται πάντα στους πολίτες αυτής της χώρας. Μια χώρα χωρίς πολίτες - δηλαδή μόνον με κατοίκους - δε μπορεί να διασφαλίσει τη λαϊκή κυριαρχία που επαγγέλλεται η Δημοκρατία. Κι η Ελλάδα, δεν προχώρησε σε καμία απολύτως εμβάθυνση της Δημοκρατίας - το πράγμα αφέθηκε σε μια (μαγική;) διαδικασία μεταφοράς της δημοκρατικής συνείδησης από την Εσπερία στην Ελλάδα, μια μεταλαμπάδευση, όπως ίσως κάποιοι φαντάζονταν, του μοντερνισμού στον τόπο μας.
Ο δεύτερος λόγος ήταν τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής. Η κατοχή του 38% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις δυνάμεις του Αττίλα κι η προκλητικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο, σε συνδυασμό με την δεδηλωμένη πρόθεση των ΗΠΑ να τηρούν ίσες αποστάσεις μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας. Η ελληνική κοινωνία πείστηκε ότι - στα πλαίσια μιας γενικής κι αόριστης "δημοκρατικής" αντίληψης και αίσθησης "δικαίου", η ΕΟΚ θα αποτελούσε το χώρο επίλυσης αυτών των προβλημάτων - πολύ περισσότερο που η Τουρκία δεν θα γινόταν μέλος στο ορατό μέλλον.
Λάθος δεύτερο: Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) προώθησε με όλα τα μέσα το απαράδεκτο κι αντιδημοκρατικό "σχέδιο Ανάν" για την "επίλυση" του Κυπριακού, ενώ οκτώ χρόνια μετά από την ένταξή της στην ΕΕ, η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει κατεχόμενη στο ίδιο ποσοστό. Η δε Τουρκία, αν και προσπαθεί να ενταχθεί στην ΕΕ, έχει ξεδιπλώσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα παράνομων διεκδικήσεων σε βάρος της Ελλάδας.
Ο τρίτος λόγος ήταν η οικονομική ανάπτυξη. Το άνοιγμα μιας τεράστιας αγοράς στα ελληνικά προϊόντα, που θα μας έκανε να "τρώμε με χρυσά κουτάλια". Παραδόξως, οι υπερασπιστές αυτής της άποψης, ήταν οι ίδιοι που έλεγαν με κακεντρέχεια "στην Ελλάδα δεν παράγουμε ούτε καρφίτσες". Παράγαμε ωστόσο φρούτα, κηπευτικά, αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, λειτουργούσε μια ελαφρά βιομηχανία κι η βιοτεχνία αναπτυσσόταν.
Λάθος τρίτο: Οι περιορισμοί που τέθηκαν από την "κοινή αγροτική πολιτική" (ΚΑΠ) σταδιακά συρρίκνωσαν τα αγροτικά στρώματα και διέρρηξαν συνακόλουθα μια καταναλωτική αλυσίδα που συντηρούσε και τους άλλους τομείς της παραγωγής και διέλυσε τοπικές οικονομίες. Τότε ξεπρόβαλε ως λύση η "τουριστική ανάπτυξη". Χρήματα βεβαίως δόθηκαν στη χώρα· όμως, πέρα από τη σπατάλη και το μεγάλο φαγοπότι που πυροδοτήθηκε, αυτό που κυρίως στηρίχθηκε ήταν ο τριτογενής τομέας (υπηρεσίες). Πολύ επικίνδυνη επιλογή, όπως αποδεικνύεται σήμερα. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να έχει μια συγκεκριμένη θέση στο παζλ της παγκοσμιοποίησης· κι αυτό, πέρα από τις Ελληνικές ανεπάρκειες, οφείλεται και στο ότι η ίδια η ΕΕ, δεν είχε - ούτε έχει - κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο για τη θέση της Ευρώπης ως τέτοιας στο παγκόσμιο χάρτη.
Ο τέταρτος λόγος ήταν η απο-βαλκανιοποίηση της Ελλάδας. Απλά: δε θέλαμε ρε παιδί μου να μας λένε άλλο Βαλκάνιους! Θέλαμε να νοιώσουμε "Ευρωπαίοι", επιτέλους. Θέλαμε μια ρήξη με το "Οθωμανικό" παρελθόν μας. Θέλαμε να βυθίσουμε στη λήθη όλα τα συμφραζόμενα της έκφρασης "θα πάω ταξίδι στην Ευρώπη". Και θέλαμε βέβαια, να μας αναγνωρίσουν ως "ισότιμους", Γάλλοι, Γερμανοί και λοιποί "Ευρωπαίοι".
Λάθος τέταρτο: Η ταυτότητα ενός συστήματος, καθορίζεται - κυρίως - από το ίδιο το σύστημα και λειτουργεί σαν μηχανισμός αυτο-αναπαραγωγής του. Αν ένα άλλο σύστημα "Β" αποδώσει ταυτότητα σε ένα σύστημα "Α", και το "Α" το αποδεχθεί, τότε το "Α" έχει καταλύσει την αυτονομία του. Δηλαδή, δεν μπήκαμε στην ΕΟΚ ως Έλληνες, αλλά ως κάποιοι που αναζητούν ταυτότητα - και την απαιτούμε από τους "Ευρωπαίους".
Αυτά τα λάθη που έγιναν - και που συνεχίζουν να γίνονται - άνοιξαν το δρόμο για όσα βιώνουμε σήμερα. Κι αυτό γιατί, ένα στρεβλό σύστημα όπως η Ελλάδα, εναποθέτει την επιβίωσή του σε ένα επίσης στρεβλό σύστημα: την ΕΕ.
Καταρχήν, πολύ εύκολα η ΕΕ υπερβαίνει τα όρια που θέτει ο μοντερνισμός. Κανείς δεν ξαφνιάστηκε από τη πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης - κι όμως θα έπρεπε. Αν θεωρήσουμε ότι η μνήμη των κοινωνικών συστημάτων αποτυπώνεται στις δομές τους, τότε η μνήμη της Ευρώπης (το Συμβούλιο της Ευρώπης), απορρίπτει τις αποφάσεις της τρόικα. Κι έχουμε μια καθαρή περίπτωση εσωτερικής αντίφασης στο μόρφωμα που αποκαλούμε "Ευρώπη".
Και δεν είναι βέβαια μόνον αυτό. Η συστηματική καταρράκωση κι απαξίωση του Συντάγματος μιας χώρας-μέλους της ΕΕ, οι απροκάλυπτες, πρωτοφανείς και θρασύτατες επεμβάσεις των "ηγετικών" δυνάμεων της ΕΕ στις ελληνικές εκλογές, πέρα από το νόημα που έχουν για την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία, αποκαλύπτουν κάτι σημαντικότερο: δεν υπάρχει ορατός μηχανισμός ελέγχου που θα περιορίζει τις τυπικές ή και άτυπες δομές της ΕΕ, ως προς τη παρεμβατικότητά τους απέναντι σε κυρίαρχα κράτη. Με δυο λόγια, ο βασιλιάς είναι γυμνός. Αν η βασιλική φορεσιά της ΕΕ ήταν ο μοντερνισμός, τότε διαπιστώνεται εύκολα (και αναπόφευκτα) ότι η ΕΕ έχει απογυμνωθεί εντελώς.
Αυτό βεβαίως είναι το επιφαινόμενο σ' αυτή τη φάση, και δεν σημαίνει ότι μόνον τώρα παρατηρείται. Μπορούμε να θυμηθούμε την δημοκρατική εκλογή της Χαμάς ως κυβέρνησης του παλαιστινιακού λαού και την ωμή άρνηση της ΕΕ να την αναγνωρίσει (σαν να ήταν κάποια δικτατορία). Κανείς βέβαια τότε δεν ασχολήθηκε με το γεγονός, κι όμως, η ώρα μας, όπως αποδείχθηκε, πλησίαζε με ταχύτητα.
Μιλάω βέβαια για το διαβόητο "δημοκρατικό έλλειμμα". Για το γεγονός ότι οι άμεσα εκλεγμένοι εκπρόσωποι των πολιτών της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχουν ουσιαστικά διακοσμητικό ρόλο, ενώ δομές όπως τα συμβούλια υπουργών, τα συμβούλια κορυφής, αλλά και απλοί διορισμένοι υπάλληλοι, ασκούν απόλυτη εξουσία εν κρυπτώ. Μάλιστα κάποιοι, όπως ο Jean-Claude Juncker, δεν διστάζουν να ομολογήσουν δημοσίως, ότι στα κρυφά (μακριά δηλαδή από δημοσιότητα και δημοκρατικό έλεγχο), χαράζουν την πολιτική που επηρεάζει τη καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων. Αλλά, κι αυτό περνά στα "ψιλά" των εφημερίδων. Όλοι - κι αυτό έχει εξαπλωθεί σε όλα τα κράτη-μέλη - βρίσκουν περίπου αυτονόητο ότι κάπως έτσι πρέπει να κυβερνάται η ΕΕ. Με δυο λόγια, ο πολίτης της ΕΕ πρέπει οπωσδήποτε να είναι ιδιώτης· ας κοιτά τη δουλειά του και τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνουν κάποιοι "ειδικοί" (τρομάρα τους), που είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στα κελεύσματα των "αγορών", των άτυπων δομών διοίκησης των "αγορών" (οίκοι αξιολόγησης) και φυσικά των τραπεζιτών.
Δεν πρέπει να δημιουργεί λοιπόν απορία η επέκταση των αυτονομιστικών τάσεων, σε Καταλονία, χώρα των Βάσκων, Σκοτία, Βέλγιο, Ιταλικό Βορρά. Αν και κάθε περίπτωση είναι σαφώς διαφορετική, η γενική εικόνα είναι αυτή της απουσίας ενός "ευρωπαϊκού οράματος". Με δυο λόγια, το περιλάλητο "κοινό μας σπίτι", αποδεικνύεται παράγκα. Δεν θα μπορούσε βέβαια να είναι διαφορετικά όταν οι θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες, αυτές που κάνουν τη Ευρώπη μια Ένωση, έχουν από καιρό απαξιωθεί από τις ίδιες τις δομές της ΕΕ. Η ΕΕ πριόνισε το κλαδί στο οποίο καθόταν: η Ισλανδία δεν φαίνεται καθόλου να επιθυμεί την ένταξή της, η Δανία εφαρμόζει συνθήκες κατά βούληση (π.χ. Σένγκεν) ενώ το νοηματικό χάσμα μεταξύ δομών διακυβέρνησης της ΕΕ και Ευρωπαίων πολιτών συνεχώς διευρύνεται.
Ας ξαναδούμε λοιπόν τώρα το πρόβλημα και τα ζητούμενα της Ελλάδας. Ούτε η Δημοκρατία διασφαλίζεται, ούτε η οικονομική ανάπτυξη ή μια ευρωπαϊκής προέλευσης θέση στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι, ούτε η εδαφική ακεραιότητα. Αλλά, ούτε κι η ταυτότητα του "Ευρωπαίου πολίτη", που είναι είδος υπό εξαφάνιση πλέον. Και μάλιστα, η εμπειρία δείχνει ότι τα παραπάνω είναι δύσκολο να διασφαλισθούν εντός ΕΕ μια κι η τελευταία είτε δεν ασχολείται με τέτοια θέματα, είτε συστηματικά τα υπονομεύει.
Τι απομένει λοιπόν στην Ελλάδα και στις επιθυμίες της;
Δυστυχώς, τίθεται το ερώτημα: "γιατί η Ελλάδα να είναι μέλος της ΕΕ"; Προσωπικά, με αρκετή ομολογώ δυσαρέσκεια, δεν βρίσκω κάποιο επιχείρημα υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Βεβαίως, ακούγονται επιχειρήματα όπως "θα οικοδομήσουμε την Ευρώπη των πολιτών", όπως "έξω από την ΕΕ θα μας φάνε οι λύκοι" (ή "οι Τούρκοι") κι άλλα ανάλογα, που όλα ωστόσο συγκλίνουν σε μια υπόθεση: ότι η ΕΕ έχει σαν θεμελιώδες πρόγραμμα τον εκμοντερνισμό. Όπως όμως είδαμε, αυτό όχι μόνο δεν συμβαίνει, αλλά αντίθετα καταπολεμάται μανιωδώς σαν βασικός εχθρός. Με δυο λόγια, ΕΕ και αστική δημοκρατία προχωρούν σε διαζύγιο.
Και, δεν με πείθει το επιχείρημα του "συσχετισμού δυνάμεων"· το πρόβλημα είναι θεσμικού χαρακτήρα. Δεν μπορεί να έχουμε "συντηρητικές" κυβερνήσεις και να ζοριζόμαστε και να προσευχόμαστε για "προοδευτικές" κυβερνήσεις για να αναπνεύσουμε. Πρέπει να υπάρχουν όρια και ενιαία, δημοκρατική ευρωπαϊκή διακυβέρνηση.
Αντ' αυτών όμως ασχολούμαστε με "άξονες Παρισιού - Βερολίνου", τους "συμμάχους της Γερμανίας", τα "κράτη του Νότου", κι ό,τι άλλο κατεβάσει η φαντασία μας, πάντως άσχετο με την ουσία του θέματος. Κι εξάλλου, η ίδια η ΕΕ, δεν αναγνωρίζει καν την ύπαρξη του προβλήματος.
Κατά λογική συνέπεια: Ευρωπαϊκή Ένωση, τέλος.
Υ. Γ. Μακάρι να κάνω λάθος. Αν όμως δεν κάνω, τότε το "σχέδιο Β" πρέπει να συμπεριλάβει την προοπτική εξόδου από την ΕΕ - όχι μόνο από την Ευρωζώνη.
- Διασφάλιση της Δημοκρατίας
- Εκσυγχρονισμός του Κράτους
- Εκμοντερνισμός των κοινωνικών δομών/θεσμών
- Διασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας
Ο πρώτος, οι μνήμες από την επτάχρονη δικτατορία. Η Ελληνική κοινωνία φαινόταν έντονα αβέβαιη για την αντοχή των δημοκρατικών θεσμών της χώρας. Έτσι, η ένταξη στη "μεγάλη, δημοκρατική ευρωπαϊκή οικογένεια" φαινόταν σαν "φυγή προς τα εμπρός". Η χώρα ήθελε ν' αφήσει πίσω της το παρελθόν των αντιδημοκρατικών εκτροπών και - ει δυνατόν - να το ξεχάσει. Η "δημοκρατική Ευρώπη" που είχε αποβάλλει από το Συμβούλιο της Ευρώπης την Ελλάδα στα χρόνια της χούντας, που είχε φιλοξενήσει σε Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Σουηδία, Αγγλία κι αλλού αντιστασιακούς, θα ήταν μια - ας πούμε - "εγγυήτρια δύναμη" ότι η νεόκοπη Ελληνική Δημοκρατία θα μακροημερεύσει.
Λάθος πρώτο: η εγγύηση του δημοκρατικού πολιτεύματος μιας χώρας, επαφίεται πάντα στους πολίτες αυτής της χώρας. Μια χώρα χωρίς πολίτες - δηλαδή μόνον με κατοίκους - δε μπορεί να διασφαλίσει τη λαϊκή κυριαρχία που επαγγέλλεται η Δημοκρατία. Κι η Ελλάδα, δεν προχώρησε σε καμία απολύτως εμβάθυνση της Δημοκρατίας - το πράγμα αφέθηκε σε μια (μαγική;) διαδικασία μεταφοράς της δημοκρατικής συνείδησης από την Εσπερία στην Ελλάδα, μια μεταλαμπάδευση, όπως ίσως κάποιοι φαντάζονταν, του μοντερνισμού στον τόπο μας.
Ο δεύτερος λόγος ήταν τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής. Η κατοχή του 38% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας από τις δυνάμεις του Αττίλα κι η προκλητικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο, σε συνδυασμό με την δεδηλωμένη πρόθεση των ΗΠΑ να τηρούν ίσες αποστάσεις μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας. Η ελληνική κοινωνία πείστηκε ότι - στα πλαίσια μιας γενικής κι αόριστης "δημοκρατικής" αντίληψης και αίσθησης "δικαίου", η ΕΟΚ θα αποτελούσε το χώρο επίλυσης αυτών των προβλημάτων - πολύ περισσότερο που η Τουρκία δεν θα γινόταν μέλος στο ορατό μέλλον.
Λάθος δεύτερο: Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) προώθησε με όλα τα μέσα το απαράδεκτο κι αντιδημοκρατικό "σχέδιο Ανάν" για την "επίλυση" του Κυπριακού, ενώ οκτώ χρόνια μετά από την ένταξή της στην ΕΕ, η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει κατεχόμενη στο ίδιο ποσοστό. Η δε Τουρκία, αν και προσπαθεί να ενταχθεί στην ΕΕ, έχει ξεδιπλώσει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα παράνομων διεκδικήσεων σε βάρος της Ελλάδας.
Ο τρίτος λόγος ήταν η οικονομική ανάπτυξη. Το άνοιγμα μιας τεράστιας αγοράς στα ελληνικά προϊόντα, που θα μας έκανε να "τρώμε με χρυσά κουτάλια". Παραδόξως, οι υπερασπιστές αυτής της άποψης, ήταν οι ίδιοι που έλεγαν με κακεντρέχεια "στην Ελλάδα δεν παράγουμε ούτε καρφίτσες". Παράγαμε ωστόσο φρούτα, κηπευτικά, αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, λειτουργούσε μια ελαφρά βιομηχανία κι η βιοτεχνία αναπτυσσόταν.
Λάθος τρίτο: Οι περιορισμοί που τέθηκαν από την "κοινή αγροτική πολιτική" (ΚΑΠ) σταδιακά συρρίκνωσαν τα αγροτικά στρώματα και διέρρηξαν συνακόλουθα μια καταναλωτική αλυσίδα που συντηρούσε και τους άλλους τομείς της παραγωγής και διέλυσε τοπικές οικονομίες. Τότε ξεπρόβαλε ως λύση η "τουριστική ανάπτυξη". Χρήματα βεβαίως δόθηκαν στη χώρα· όμως, πέρα από τη σπατάλη και το μεγάλο φαγοπότι που πυροδοτήθηκε, αυτό που κυρίως στηρίχθηκε ήταν ο τριτογενής τομέας (υπηρεσίες). Πολύ επικίνδυνη επιλογή, όπως αποδεικνύεται σήμερα. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να έχει μια συγκεκριμένη θέση στο παζλ της παγκοσμιοποίησης· κι αυτό, πέρα από τις Ελληνικές ανεπάρκειες, οφείλεται και στο ότι η ίδια η ΕΕ, δεν είχε - ούτε έχει - κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο για τη θέση της Ευρώπης ως τέτοιας στο παγκόσμιο χάρτη.
Ο τέταρτος λόγος ήταν η απο-βαλκανιοποίηση της Ελλάδας. Απλά: δε θέλαμε ρε παιδί μου να μας λένε άλλο Βαλκάνιους! Θέλαμε να νοιώσουμε "Ευρωπαίοι", επιτέλους. Θέλαμε μια ρήξη με το "Οθωμανικό" παρελθόν μας. Θέλαμε να βυθίσουμε στη λήθη όλα τα συμφραζόμενα της έκφρασης "θα πάω ταξίδι στην Ευρώπη". Και θέλαμε βέβαια, να μας αναγνωρίσουν ως "ισότιμους", Γάλλοι, Γερμανοί και λοιποί "Ευρωπαίοι".
Λάθος τέταρτο: Η ταυτότητα ενός συστήματος, καθορίζεται - κυρίως - από το ίδιο το σύστημα και λειτουργεί σαν μηχανισμός αυτο-αναπαραγωγής του. Αν ένα άλλο σύστημα "Β" αποδώσει ταυτότητα σε ένα σύστημα "Α", και το "Α" το αποδεχθεί, τότε το "Α" έχει καταλύσει την αυτονομία του. Δηλαδή, δεν μπήκαμε στην ΕΟΚ ως Έλληνες, αλλά ως κάποιοι που αναζητούν ταυτότητα - και την απαιτούμε από τους "Ευρωπαίους".
Αυτά τα λάθη που έγιναν - και που συνεχίζουν να γίνονται - άνοιξαν το δρόμο για όσα βιώνουμε σήμερα. Κι αυτό γιατί, ένα στρεβλό σύστημα όπως η Ελλάδα, εναποθέτει την επιβίωσή του σε ένα επίσης στρεβλό σύστημα: την ΕΕ.
Καταρχήν, πολύ εύκολα η ΕΕ υπερβαίνει τα όρια που θέτει ο μοντερνισμός. Κανείς δεν ξαφνιάστηκε από τη πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης - κι όμως θα έπρεπε. Αν θεωρήσουμε ότι η μνήμη των κοινωνικών συστημάτων αποτυπώνεται στις δομές τους, τότε η μνήμη της Ευρώπης (το Συμβούλιο της Ευρώπης), απορρίπτει τις αποφάσεις της τρόικα. Κι έχουμε μια καθαρή περίπτωση εσωτερικής αντίφασης στο μόρφωμα που αποκαλούμε "Ευρώπη".
Και δεν είναι βέβαια μόνον αυτό. Η συστηματική καταρράκωση κι απαξίωση του Συντάγματος μιας χώρας-μέλους της ΕΕ, οι απροκάλυπτες, πρωτοφανείς και θρασύτατες επεμβάσεις των "ηγετικών" δυνάμεων της ΕΕ στις ελληνικές εκλογές, πέρα από το νόημα που έχουν για την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία, αποκαλύπτουν κάτι σημαντικότερο: δεν υπάρχει ορατός μηχανισμός ελέγχου που θα περιορίζει τις τυπικές ή και άτυπες δομές της ΕΕ, ως προς τη παρεμβατικότητά τους απέναντι σε κυρίαρχα κράτη. Με δυο λόγια, ο βασιλιάς είναι γυμνός. Αν η βασιλική φορεσιά της ΕΕ ήταν ο μοντερνισμός, τότε διαπιστώνεται εύκολα (και αναπόφευκτα) ότι η ΕΕ έχει απογυμνωθεί εντελώς.
Αυτό βεβαίως είναι το επιφαινόμενο σ' αυτή τη φάση, και δεν σημαίνει ότι μόνον τώρα παρατηρείται. Μπορούμε να θυμηθούμε την δημοκρατική εκλογή της Χαμάς ως κυβέρνησης του παλαιστινιακού λαού και την ωμή άρνηση της ΕΕ να την αναγνωρίσει (σαν να ήταν κάποια δικτατορία). Κανείς βέβαια τότε δεν ασχολήθηκε με το γεγονός, κι όμως, η ώρα μας, όπως αποδείχθηκε, πλησίαζε με ταχύτητα.
Μιλάω βέβαια για το διαβόητο "δημοκρατικό έλλειμμα". Για το γεγονός ότι οι άμεσα εκλεγμένοι εκπρόσωποι των πολιτών της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχουν ουσιαστικά διακοσμητικό ρόλο, ενώ δομές όπως τα συμβούλια υπουργών, τα συμβούλια κορυφής, αλλά και απλοί διορισμένοι υπάλληλοι, ασκούν απόλυτη εξουσία εν κρυπτώ. Μάλιστα κάποιοι, όπως ο Jean-Claude Juncker, δεν διστάζουν να ομολογήσουν δημοσίως, ότι στα κρυφά (μακριά δηλαδή από δημοσιότητα και δημοκρατικό έλεγχο), χαράζουν την πολιτική που επηρεάζει τη καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων. Αλλά, κι αυτό περνά στα "ψιλά" των εφημερίδων. Όλοι - κι αυτό έχει εξαπλωθεί σε όλα τα κράτη-μέλη - βρίσκουν περίπου αυτονόητο ότι κάπως έτσι πρέπει να κυβερνάται η ΕΕ. Με δυο λόγια, ο πολίτης της ΕΕ πρέπει οπωσδήποτε να είναι ιδιώτης· ας κοιτά τη δουλειά του και τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνουν κάποιοι "ειδικοί" (τρομάρα τους), που είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στα κελεύσματα των "αγορών", των άτυπων δομών διοίκησης των "αγορών" (οίκοι αξιολόγησης) και φυσικά των τραπεζιτών.
Δεν πρέπει να δημιουργεί λοιπόν απορία η επέκταση των αυτονομιστικών τάσεων, σε Καταλονία, χώρα των Βάσκων, Σκοτία, Βέλγιο, Ιταλικό Βορρά. Αν και κάθε περίπτωση είναι σαφώς διαφορετική, η γενική εικόνα είναι αυτή της απουσίας ενός "ευρωπαϊκού οράματος". Με δυο λόγια, το περιλάλητο "κοινό μας σπίτι", αποδεικνύεται παράγκα. Δεν θα μπορούσε βέβαια να είναι διαφορετικά όταν οι θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες, αυτές που κάνουν τη Ευρώπη μια Ένωση, έχουν από καιρό απαξιωθεί από τις ίδιες τις δομές της ΕΕ. Η ΕΕ πριόνισε το κλαδί στο οποίο καθόταν: η Ισλανδία δεν φαίνεται καθόλου να επιθυμεί την ένταξή της, η Δανία εφαρμόζει συνθήκες κατά βούληση (π.χ. Σένγκεν) ενώ το νοηματικό χάσμα μεταξύ δομών διακυβέρνησης της ΕΕ και Ευρωπαίων πολιτών συνεχώς διευρύνεται.
Ας ξαναδούμε λοιπόν τώρα το πρόβλημα και τα ζητούμενα της Ελλάδας. Ούτε η Δημοκρατία διασφαλίζεται, ούτε η οικονομική ανάπτυξη ή μια ευρωπαϊκής προέλευσης θέση στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι, ούτε η εδαφική ακεραιότητα. Αλλά, ούτε κι η ταυτότητα του "Ευρωπαίου πολίτη", που είναι είδος υπό εξαφάνιση πλέον. Και μάλιστα, η εμπειρία δείχνει ότι τα παραπάνω είναι δύσκολο να διασφαλισθούν εντός ΕΕ μια κι η τελευταία είτε δεν ασχολείται με τέτοια θέματα, είτε συστηματικά τα υπονομεύει.
Τι απομένει λοιπόν στην Ελλάδα και στις επιθυμίες της;
Δυστυχώς, τίθεται το ερώτημα: "γιατί η Ελλάδα να είναι μέλος της ΕΕ"; Προσωπικά, με αρκετή ομολογώ δυσαρέσκεια, δεν βρίσκω κάποιο επιχείρημα υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Βεβαίως, ακούγονται επιχειρήματα όπως "θα οικοδομήσουμε την Ευρώπη των πολιτών", όπως "έξω από την ΕΕ θα μας φάνε οι λύκοι" (ή "οι Τούρκοι") κι άλλα ανάλογα, που όλα ωστόσο συγκλίνουν σε μια υπόθεση: ότι η ΕΕ έχει σαν θεμελιώδες πρόγραμμα τον εκμοντερνισμό. Όπως όμως είδαμε, αυτό όχι μόνο δεν συμβαίνει, αλλά αντίθετα καταπολεμάται μανιωδώς σαν βασικός εχθρός. Με δυο λόγια, ΕΕ και αστική δημοκρατία προχωρούν σε διαζύγιο.
Και, δεν με πείθει το επιχείρημα του "συσχετισμού δυνάμεων"· το πρόβλημα είναι θεσμικού χαρακτήρα. Δεν μπορεί να έχουμε "συντηρητικές" κυβερνήσεις και να ζοριζόμαστε και να προσευχόμαστε για "προοδευτικές" κυβερνήσεις για να αναπνεύσουμε. Πρέπει να υπάρχουν όρια και ενιαία, δημοκρατική ευρωπαϊκή διακυβέρνηση.
Αντ' αυτών όμως ασχολούμαστε με "άξονες Παρισιού - Βερολίνου", τους "συμμάχους της Γερμανίας", τα "κράτη του Νότου", κι ό,τι άλλο κατεβάσει η φαντασία μας, πάντως άσχετο με την ουσία του θέματος. Κι εξάλλου, η ίδια η ΕΕ, δεν αναγνωρίζει καν την ύπαρξη του προβλήματος.
Κατά λογική συνέπεια: Ευρωπαϊκή Ένωση, τέλος.
Υ. Γ. Μακάρι να κάνω λάθος. Αν όμως δεν κάνω, τότε το "σχέδιο Β" πρέπει να συμπεριλάβει την προοπτική εξόδου από την ΕΕ - όχι μόνο από την Ευρωζώνη.
Σχόλια
Χωρίς ΕΕ θα ήσουν στο χωριό σου και θα βόσκαγες γίδια αντί να ποστάρεις περισπούδαστες αναλύσεις περί αχρηστίας της ΕΕ.
Όσο για τα επιχειρήματά σου, υποκλίνομαι...
Πρόθυμη να διαβάσω τα επιχείρημα που (εύχομαι να) έχεις,
ΕΠ