Σχέσεις εξουσίας

Η παραπάνω φωτογραφία, θα μπορούσαμε να πούμε ότι "είναι απ' αυτές που έγραψαν ιστορία". Και θα κάναμε λάθος. Οι φωτογραφίες, δεν γράφουν την Ιστορία. Οι άνθρωποι την γράφουν.
Αλλά η παραπάνω φωτογραφία, οδήγησε ανθρώπους σε μια συγκεκριμένη αντίληψη της Ιστορίας. Δημιούργησε αφήγηση.

Και η αφήγηση, δημιουργεί Ιστορία.

Σχέσεις εξουσίας

Μια σχέση εξουσίας, είναι μια συστημική σχέση.
Το σύστημα Α είναι ο κυρίαρχος, το σύστημα Β ο κυριαρχούμενος. Η σχέση εξουσίας του Α επί του Β, προϋποθέτει μια σειρά από φαινόμενα, που δυο μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα:

1. Την θεώρηση του Α ότι είναι ισχυρότερο του Β
2. Την θεώρηση του Β ότι το Α είναι ισχυρότερο από το ίδιο

Έτσι, αναδύεται ένα σύστημα, μέσα στο οποίο το Α κυριαρχεί επί του Β.
Η κυριαρχία αυτή, δεν είναι απαραίτητο ότι επιβεβαιώνεται συνεχώς μέσω συγκρούσεων. αν ήταν έτσι, ο κόσμος θα ήταν ένα συνεχές πεδίο συγκρούσεων χωρίς στιγμή ηρεμίας, πουθενά.
Αντίθετα, φαίνεται ότι η διαδικασία της αφήγησης, είναι αυτή που επιβεβαιώνει τις παραπάνω θεωρήσεις ισχύος, κι έτσι, μέσω της αφήγησης - συχνά την αναφέρουμε με τον εύσχημο όρο "ιστορική μνήμη" - αναδημιουργούνται σε ένα συνεχή κύκλο οι θεωρήσεις και κατά συνέπιεα και οι σχέσεις εξουσίας.

Η πρώτη φωτό λοιπόν, είναι μια από μια σειρά φωτογραφιών, που δεν άφησαν τους Άραβες να ξεχάσουν τον "Πόλεμο των Έξι Ημερών".

Οι στρατηγοί Ναρκίς, Νταγιάν και Ράμπιν, μπαίνουν στην Ιερουσαλήμ.
Μια καταφανώς στημένη φωτογραφία - για χάρη και πάλι της αφήγησης...

Ήταν μια υποδειγματική - από στρατιωτικής πλευράς - ενέργεια του Ισραήλ, το 1967, που κυριολεκτικά δημιούργησε σχολή στην τέχνη του πολέμου. Ο αιφνιδιασμός κι η αστραπιαία καταστροφή των αιγυπτιακών δυνάμεων, διδάσκονται έκτοτε σαν υποδειγματική και πρωτότυπη τακτική του σύγχρονου πολέμου, σε όλες τις σχετικές σχολές του ΝΑΤΟ (κι ίσως όχι μόνον του ΝΑΤΟ). Δεν έχει σημασία εδώ να αναλυθεί τι ακριβώς διδάσκεται - αν και μπορεί να γίνει . Αυτό που έχει σημασία είναι ότι, η αφήγηση της στρατιωτικής υπεροχής του Ισραήλ, έχει διαδοθεί τόσο στην Δύση όσο και στην Ανατολή, βάζοντας σε κίνηση μια διαδικασία συνεχούς αυτο-αναπαραγωγής της ("το Ισραήλ είναι ισχυρότερο->το Ισραήλ είναι ισχυρότερο->...").
Ο κύκλος αυτός, διατηρούσε το πλεονέκτημα του Ισραήλ επί των Αράβων, και προσέφερε απτά κέρδη στο Ισραήλ:

1. Την ειρήνευση με την Αίγυπτο και την Ιορδανία.
2. Την τήρηση αποστάσεων από το Παλαιστινιακό, από τις διάφορες αραβικές κυβερνήσεις που δεν ήθελαν μπλεξίματα με "το Ισραήλ που είναι ισχυρότερο...".
3. Την δυνατότητα να χειρίζεται το Παλαιστινιακό κατά βούληση.
4. Την σταθερή θέση των Δυτικών κυβερνήσεων στο πλευρό του Ισραήλ, μια και δεν είχαν διάθεση έλθουν σε ρήξη με τον "χωροφύλακα" (εδώ ο όρος είναι κυριολεξία) της Μέσης Ανατολής.

Συχνά οι Άραβες κατηγορούνται από τους "πολιτισμένους" Δυτικούς ότι είναι φανατικοί θρησκόληπτοι. Ενώ οι Ισραηλινοί βέβαια, είναι άλλο πράγμα...
(για όσους θέλουν φεσκάρισμα στα αγγλικά τους, η αφίσα γράφει:
"Ένας Λαός, Μια θρησκεία" - θυμίζει το "Ένας Λαός-Ένας Αρχηγός-Ένας Πολιτισμός").

Περίπου παράλληλη διεργασία, ήταν εκείνη που αναπτύχθηκε με κεντρική οντότητα τις ΗΠΑ. Μια ανάλογη, αυτο-αναπαραγόμενη αφήγηση: "Οι ΗΠΑ στηρίζουν το Ισραήλ->Οι ΗΠΑ στηρίζουν το Ισραήλ->...".

Αυτοκαταλυόμενες σχέσεις

Οι κυκλικές αυτο-αναπαραγόμενες διεργασίες, είναι αυτοκαταλυτικές. Καταστρέφονται με αίτιο τον εαυτό τους, κι αναδημιουργούνται κάνοντας τον εαυτό τους αιτιατό.
Αλλά, προκειμένου να διατηρούνται, θα πρέπει η ταυτότητά τους να παραμένει αναλλοίωτη.

Εδώ ακριβώς, το Ισραήλ διέπραξε θεμελιώδες σφάλμα με την τελευταία επίθεση στον Λίβανο.

Η φωτό που βλέπουμε στην κορυφή, μπορεί πλέον:

1. Από τους Άραβες να θεωρηθεί σαν μια άτυχη στιγμή.
2. Από τους Ευρωπαίους σαν ιστορική φάση που σήμερα πλέον δεν έχει υπόβαθρο.
3. Από το ίδιο το Ισραήλ σαν "περασμένα μεγαλεία" (θυμίζει κάτι;)

Με δυο λόγια, το Ισραήλ, πυροδοτώντας για μια ακόμη φορά έναν κύκλο αυτοκατάλυσης της αφήγησης "το Ισραήλ είναι ισχυρότερο->...", δεν κατάφερε να τον κλείσει όπως ήθελε, κι όπως είχε προβλέψει.

Σε τούτη την φωτό, το άρμα Merkava. Απειλητικό και -υποτίθεται- ανίκητο, σύμβολο κι αυτό της "ανίκητης ισραηλινής πολεμικής μηχανής". Και στα άρματα Merkava, οι μαχητές της Χεζμπολλά προκάλεσαν βαριές κι απρόβλεπτες απώλειες.

Αυτή τη στιγμή, ζούμε μιαν αποφασιστική καμπή στην Ιστορία της Μέσης Ανατολής. Η αφήγηση, τόσο από την πλευρά των Αράβων, όσο κι από την πλευρά του Ισραήλ, αυτή την στιγμή είναι: "Η Χεζμπολλά είναι ισχυρότερη->Η Χεζμπολλά είναι ισχυρότερη->...".
Φωτογραφίες με καιγόμενα άρματα Μερκάβα θα αντικαταστήσουν την παραπάνω φωτό, κι ο μύθος θα επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις εξουσίας σε βάρος πλέον του Ισραήλ.
Η εικόνα απλώνεται ήδη στην Ευρώπη, ενώ τα προβλήματα έχουν αγγίξει και την κυβέρνηση των ΗΠΑ όπου η αξιοπιστία της Ράις τέθηκε αμφισβήτηση.

Αν η πρόσφατη σύγκρουση στην Μέση Ανατολή, θεωρηθεί σαν σύγκρουση Ιράν-ΗΠΑ, τότε καταλαβαίνουμε όλοι τι λέει πλέον η αφήγηση... Κι οι ΗΠΑ καταλαβαίνουν βέβαια. Κι η μόνη λογική για τις ΗΠΑ ενέργεια σ' αυτή την κρίσιμη για την παρουσία τους στην Μέση Ανατολή είναι, η τήρηση διακριτικών αποστάσεων από το Ισραήλ.

Σενάρια

1. Το Ισραήλ προσπαθεί να αποκαταστήσει τον κύκλο. Υποχώρησε για λόγους τακτικής, οργανώνεται καλύτερα και σε επόμενη φάση εξαπολύει μια νέα επίθεση που αναστυλώνει το προηγούμενο status.
Πιθανότητες: Μικρές. Η αεροπορική υπεροχή που σάρωσε τα πάντα το 1967, αποδείχθηκε ότι δεν παίζει κανέναν ρόλο εναντίον της Χεζμπολλά. Εξάλλου, αν έχουν αναπτυχθεί δυνάμεις του ΟΗΕ στον νότιο Λίβανο, θα υπάρξουν θύματα μεταξύ των κυανοκράνων, πράγμα ιδιαίτερα δυσάρεστο για τους Ευρωπαίους.

2. Το Ισραήλ προσπαθεί να αποκεφαλίσει την Χεζμπολλά, σκοτώνοντας τα ηγετικά της στελέχη.
Πιθανότητες: Αρκετές. Αλλά η εμπειρία έχει αποδείξει ότι το μόνο που θα καταφέρει θα είναι να την συσπειρώσει και να ανοίξει νέο κύκλο βίας και μάλιστα, την ώρα που θεωρείται ασθενές.

3. Οι Άραβες επιτίθενται και προσπαθούν να εξαφανίσουν το Ισραήλ από τον χάρτη.
Πιθανότητες: Μικρές στο ορατό μέλλον. Η αλλαγή του status δεν σημαίνει ότι αυτόματα τα αραβικά κράτη θα συσπειρωθούν μεταξύ τους.

4. Το Ισραήλ αναθεωρεί την στάση του και προσπαθεί να στήσει ένα πλαίσιο συνεργασίας με τους Άραβες.
Πιθανότητες: Μικρές στο ορατό μέλλον αλλά όχι απίθανες. Μια τέτοια κίνηση θα εθεωρείτο στο εσωτερικό του Ισραήλ σαν κίνηση ηττοπάθειας που θα επιβεβαίωνε την κατάρρευση του αρχικού status. Οι αφηγήσεις, δεν αλλάζουν εύκολα στο μυαλό όλων των ανθρώπων.

Στο μεταξύ, η νέα αφήγηση έχει αρχίσει να αυτοαναπαράγεται...