Ιστορίες με λόφους από κουπόνια
Κανονικά, δε θα έπρεπε να το γράψω αυτό, θα 'πρεπε απλώς να προτείνω το βιβλίο που το διάβασα.
Αλλά έχοντας καταλάβει ότι λίγοι μεταξύ μας προλαβαίνουν στις μέρες μας να ...κάνουν σχέση με βιβλία, ενώ διαβάζουν στα πεταχτά κανένα blog, είπα να το βάλω.
Πρόκειται για το πρόβλημα του "Συνεταιρισμού φύλαξης νηπίων στο λόφο του Καπιτώλιου". Αναφέρεται από τον Paul Krugman στον έργο του "Η κρίση του 2008" (2009, Καστανιώτης). Το γεγονός είναι πραγματικό και δημοσιεύεται από τους Τζόαν και Ρίτσαρντ Σουίνι σε ένα άρθρο τους του 1978 με τίτλο "Η μονεταριστική θεωρία και η κρίση του συνεταιρισμού φύλαξης νηπίων του Λόφου του Καπιτώλιου".
Τη δεκαετία του 1970, ζευγάρια νέων κυρίως, που δούλευαν στο Λόφο του Καπιτώλιου, κρατούσαν εναλλάξ τα παιδιά τους ώστε οι γονείς να χαρούν τη βραδινή έξοδο. Επειδή τα ζευγάρια ήταν αρκετά (150) και ήταν δύσκολη η δίκαιη διαχείριση του χρόνου του ...νταντέματος, κάποιοι μπορούσε να θεωρηθεί ότι ήταν ριγμένοι και κάποιοι ωφελημένοι μεταξύ τους. Έτσι, έκαναν το προφανές: τύπωσαν κουπόνια [τύπωσαν χρήμα]. Τα κουπόνια μοιράστηκαν σε όλους και κάθε κουπόνι αντιστοιχούσε σε μια ώρα φύλαξης νηπίου. Έτσι, κάθε ζευγάρι, δικαιούταν ακριβώς το χρόνο φύλαξης που είχε προσφέρει και το ίδιο - τόσα κουπόνια απόθεμα, τόσες ώρες.
Το πράγμα όμως, άρχισε να μπλέκει μόλις κάποια ζευγάρια, αποφάσισαν να περικόψουν τις βραδινές τους εξόδους, και να νταντεύουν νήπια περισσότερα βράδια. Έτσι, μάζευαν περισσότερα κουπόνια, ώστε να μπορούν να βγαίνουν 3-4 ή και περισσότερα βράδια στη σειρά ή και να φεύγουν κάποια Σαββατοκύριακα [άρχισε η αποταμίευση και η συσσώρευση]. Τότε, τα ζευγάρια που είχαν ελάχιστα κουπόνια πλέον, αποφάσισαν ότι πρέπει να περιορίσουν τις εξόδους τους για να εξισορροπήσουν [επέβαλλαν λιτότητα]. Αλλά, η προσφορά νηπίων είχε μειωθεί: όποιος μπορούσε, κρατούσε τα παιδιά του, τα παιδιά των άλλων, τα κουπόνια του, και μάζευε κι άλλα [δημιουργήθηκε κρίση και το σύστημα μπήκε σε ύφεση].
Ας δούμε τι λέει ο Krugman:
"Πρώτον, γιατί εισήλθε σε ύφεση ο συνεταιρισμός; Όχι επειδή τα μέλη του έκαναν ελλιπώς τη δουλειά της φύλαξης: ίσως την έκαναν ελλιπώς, ίσως όχι, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. ... Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στην παραγωγική ικανότητα του συνεταιρισμού [σ.σ. η οποία ήταν ανέπαφη] αλλά στην έλλειψη "ενεργού ζήτησης": ελάχιστη δαπάνη για για πραγματικά αγαθά (χρόνο φύλαξης) επειδή οι άνθρωποι προσπαθούσαν να συσσωρεύσουν μετρητά (κουπόνια φύλαξης)".
Δεν ήταν δηλαδή πρόβλημα ανταγωνιστικότητας ή παραγωγικότητας αλλά κάτι άλλο. Τι όμως; (εδώ θα μπορούσαμε να εισάγουμε τον Weber και την "προτεσταντική ηθική" του, αλλά θα το χοντρύνουμε πολύ - ας το αφήσουμε...). Ο συνεταιρισμός έχει λοιπόν μπει σε βαθιά ύφεση και τίποτε δεν κινείται. Αν κανείς δεν προσφέρει νήπια για φύλαξη, τα κουπόνια παύουν να έχουν νόημα. Η συσσώρευση των κουπονιών σε λίγα χέρια, καταστρέφει το σύστημα μέσα στο οποίο τα κουπόνια αποκτούν αξία.
Η πρώτη σκέψη τους (δικηγόροι γαρ οι περισσότεροι) ήταν να ψηφιστεί ένας κανονισμός που θα υποχρέωνε κάθε ζευγάρι να βγαίνει έξω τουλάχιστον δυο φορές το μήνα (πριν γελάσετε θυμηθείτε ότι ο Βενιζέλος κι οι προκάτοχοί του προσπαθούν ακριβώς αυτό με τις αποδείξεις και τις ποινές αν οι αποδείξεις είναι λίγες: να αυξήσουν με το ζόρι την κατανάλωση). Το ζεύγος Σουίνι (οικονομολόγοι) έπεισαν τελικά τους δικηγόρους ότι η λύση βρισκόταν στο να δημιουργηθούν περισσότερα κουπόνια [να τυπωθεί κι άλλο χρήμα].
Λέει ο Krugman:
"Τα αποτελέσματα ήταν μαγικά: με μεγαλύτερα αποθέματα κουπονιών, τα ζευγάρια ήταν πιο πρόθυμα να βγαίνουν έξω [σ.σ. αυξήθηκε η κατανάλωση], πολλαπλασιάζοντας τις ευκαιρίες φύλαξης, κάτι που ώθησε κι άλλα ζευγάρια να βγαίνουν και ούτω καθεξής. Το ακαθάριστο προϊόν φύλαξης του συνεταιρισμού - που μετριόταν με τον αριθμό παιδιών που φυλάσσονταν - αυξήθηκε κατακόρυφα. Κι αυτό πάλι δεν έγινε επειδή τα ζευγάρια ξαφνικά έκαναν καλύτερα τη δουλειά της φύλαξης ή γιατί ο συνεταιρισμός προχώρησε σε ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις. Έγινε απλώς γιατί διορθώθηκε το νομισματικό μπέρδεμα."
Αυτά με τον συνεταιρισμό.
Οπότε: ο αριθμός των € που κυκλοφορούν είναι πολύ συγκεκριμένος. Η Γερμανία αρνείται να τυπωθούν περισσότερα € μανιωδώς (αρνείται τα ευρω-ομόλογα). Η Γερμανία, από το 2000 δεν δίνει αυξήσεις στους εργαζόμενούς της και έτσι συσσωρεύει τα € που κυκλοφορούν, κρατώντας τη δική της κατανάλωση χαμηλή. Ξαφνικά, όλη η αγορά της ευρωζώνης, παγώνει: κανείς δεν θέλει πλέον να αλλάξει τα ευρώ του (τα κουπόνια του) με αγαθά. Όλοι μπορούν να παράγουν αγαθά, αλλά κανείς δεν θέλει να καταναλώσει - άλλοι γιατί δεν έχουν να καταναλώσουν, κι άλλοι γιατί έχουν μεν, αλλά δεν θέλουν για να μη μειωθούν τα αποθέματά τους. Όλα παγώνουν κι η αρχική ιδέα που έκανε το ευρώ πολύτιμο, παύει να έχει νόημα.
Άρα: ή τυπώνονται (πολλά) περισσότερα ευρώ, ή βγαίνεις από το συνεταιρισμό, πετάς τα κουπόνια σου και φτιάχνεις ένα δικό σου, "εσωτερικό" συνεταιρισμό: γυρνάς στο δικό σου νόμισμα δηλαδή. Κι επειδή, δεν μπορούμε να περιμένουμε την (όποια) πολιτική αλλαγή στη Γερμανία ή τη Γαλλία σαν Δευτέρα Παρουσία, το μόνο που βλέπω είναι η έξοδος από την ευρωζώνη.
Άμεσα.
Αλλά έχοντας καταλάβει ότι λίγοι μεταξύ μας προλαβαίνουν στις μέρες μας να ...κάνουν σχέση με βιβλία, ενώ διαβάζουν στα πεταχτά κανένα blog, είπα να το βάλω.
Πρόκειται για το πρόβλημα του "Συνεταιρισμού φύλαξης νηπίων στο λόφο του Καπιτώλιου". Αναφέρεται από τον Paul Krugman στον έργο του "Η κρίση του 2008" (2009, Καστανιώτης). Το γεγονός είναι πραγματικό και δημοσιεύεται από τους Τζόαν και Ρίτσαρντ Σουίνι σε ένα άρθρο τους του 1978 με τίτλο "Η μονεταριστική θεωρία και η κρίση του συνεταιρισμού φύλαξης νηπίων του Λόφου του Καπιτώλιου".
Τη δεκαετία του 1970, ζευγάρια νέων κυρίως, που δούλευαν στο Λόφο του Καπιτώλιου, κρατούσαν εναλλάξ τα παιδιά τους ώστε οι γονείς να χαρούν τη βραδινή έξοδο. Επειδή τα ζευγάρια ήταν αρκετά (150) και ήταν δύσκολη η δίκαιη διαχείριση του χρόνου του ...νταντέματος, κάποιοι μπορούσε να θεωρηθεί ότι ήταν ριγμένοι και κάποιοι ωφελημένοι μεταξύ τους. Έτσι, έκαναν το προφανές: τύπωσαν κουπόνια [τύπωσαν χρήμα]. Τα κουπόνια μοιράστηκαν σε όλους και κάθε κουπόνι αντιστοιχούσε σε μια ώρα φύλαξης νηπίου. Έτσι, κάθε ζευγάρι, δικαιούταν ακριβώς το χρόνο φύλαξης που είχε προσφέρει και το ίδιο - τόσα κουπόνια απόθεμα, τόσες ώρες.
Το πράγμα όμως, άρχισε να μπλέκει μόλις κάποια ζευγάρια, αποφάσισαν να περικόψουν τις βραδινές τους εξόδους, και να νταντεύουν νήπια περισσότερα βράδια. Έτσι, μάζευαν περισσότερα κουπόνια, ώστε να μπορούν να βγαίνουν 3-4 ή και περισσότερα βράδια στη σειρά ή και να φεύγουν κάποια Σαββατοκύριακα [άρχισε η αποταμίευση και η συσσώρευση]. Τότε, τα ζευγάρια που είχαν ελάχιστα κουπόνια πλέον, αποφάσισαν ότι πρέπει να περιορίσουν τις εξόδους τους για να εξισορροπήσουν [επέβαλλαν λιτότητα]. Αλλά, η προσφορά νηπίων είχε μειωθεί: όποιος μπορούσε, κρατούσε τα παιδιά του, τα παιδιά των άλλων, τα κουπόνια του, και μάζευε κι άλλα [δημιουργήθηκε κρίση και το σύστημα μπήκε σε ύφεση].
Ας δούμε τι λέει ο Krugman:
"Πρώτον, γιατί εισήλθε σε ύφεση ο συνεταιρισμός; Όχι επειδή τα μέλη του έκαναν ελλιπώς τη δουλειά της φύλαξης: ίσως την έκαναν ελλιπώς, ίσως όχι, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. ... Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται στην παραγωγική ικανότητα του συνεταιρισμού [σ.σ. η οποία ήταν ανέπαφη] αλλά στην έλλειψη "ενεργού ζήτησης": ελάχιστη δαπάνη για για πραγματικά αγαθά (χρόνο φύλαξης) επειδή οι άνθρωποι προσπαθούσαν να συσσωρεύσουν μετρητά (κουπόνια φύλαξης)".
Δεν ήταν δηλαδή πρόβλημα ανταγωνιστικότητας ή παραγωγικότητας αλλά κάτι άλλο. Τι όμως; (εδώ θα μπορούσαμε να εισάγουμε τον Weber και την "προτεσταντική ηθική" του, αλλά θα το χοντρύνουμε πολύ - ας το αφήσουμε...). Ο συνεταιρισμός έχει λοιπόν μπει σε βαθιά ύφεση και τίποτε δεν κινείται. Αν κανείς δεν προσφέρει νήπια για φύλαξη, τα κουπόνια παύουν να έχουν νόημα. Η συσσώρευση των κουπονιών σε λίγα χέρια, καταστρέφει το σύστημα μέσα στο οποίο τα κουπόνια αποκτούν αξία.
Η πρώτη σκέψη τους (δικηγόροι γαρ οι περισσότεροι) ήταν να ψηφιστεί ένας κανονισμός που θα υποχρέωνε κάθε ζευγάρι να βγαίνει έξω τουλάχιστον δυο φορές το μήνα (πριν γελάσετε θυμηθείτε ότι ο Βενιζέλος κι οι προκάτοχοί του προσπαθούν ακριβώς αυτό με τις αποδείξεις και τις ποινές αν οι αποδείξεις είναι λίγες: να αυξήσουν με το ζόρι την κατανάλωση). Το ζεύγος Σουίνι (οικονομολόγοι) έπεισαν τελικά τους δικηγόρους ότι η λύση βρισκόταν στο να δημιουργηθούν περισσότερα κουπόνια [να τυπωθεί κι άλλο χρήμα].
Λέει ο Krugman:
"Τα αποτελέσματα ήταν μαγικά: με μεγαλύτερα αποθέματα κουπονιών, τα ζευγάρια ήταν πιο πρόθυμα να βγαίνουν έξω [σ.σ. αυξήθηκε η κατανάλωση], πολλαπλασιάζοντας τις ευκαιρίες φύλαξης, κάτι που ώθησε κι άλλα ζευγάρια να βγαίνουν και ούτω καθεξής. Το ακαθάριστο προϊόν φύλαξης του συνεταιρισμού - που μετριόταν με τον αριθμό παιδιών που φυλάσσονταν - αυξήθηκε κατακόρυφα. Κι αυτό πάλι δεν έγινε επειδή τα ζευγάρια ξαφνικά έκαναν καλύτερα τη δουλειά της φύλαξης ή γιατί ο συνεταιρισμός προχώρησε σε ουσιώδεις μεταρρυθμίσεις. Έγινε απλώς γιατί διορθώθηκε το νομισματικό μπέρδεμα."
Αυτά με τον συνεταιρισμό.
Οπότε: ο αριθμός των € που κυκλοφορούν είναι πολύ συγκεκριμένος. Η Γερμανία αρνείται να τυπωθούν περισσότερα € μανιωδώς (αρνείται τα ευρω-ομόλογα). Η Γερμανία, από το 2000 δεν δίνει αυξήσεις στους εργαζόμενούς της και έτσι συσσωρεύει τα € που κυκλοφορούν, κρατώντας τη δική της κατανάλωση χαμηλή. Ξαφνικά, όλη η αγορά της ευρωζώνης, παγώνει: κανείς δεν θέλει πλέον να αλλάξει τα ευρώ του (τα κουπόνια του) με αγαθά. Όλοι μπορούν να παράγουν αγαθά, αλλά κανείς δεν θέλει να καταναλώσει - άλλοι γιατί δεν έχουν να καταναλώσουν, κι άλλοι γιατί έχουν μεν, αλλά δεν θέλουν για να μη μειωθούν τα αποθέματά τους. Όλα παγώνουν κι η αρχική ιδέα που έκανε το ευρώ πολύτιμο, παύει να έχει νόημα.
Άρα: ή τυπώνονται (πολλά) περισσότερα ευρώ, ή βγαίνεις από το συνεταιρισμό, πετάς τα κουπόνια σου και φτιάχνεις ένα δικό σου, "εσωτερικό" συνεταιρισμό: γυρνάς στο δικό σου νόμισμα δηλαδή. Κι επειδή, δεν μπορούμε να περιμένουμε την (όποια) πολιτική αλλαγή στη Γερμανία ή τη Γαλλία σαν Δευτέρα Παρουσία, το μόνο που βλέπω είναι η έξοδος από την ευρωζώνη.
Άμεσα.
Σχόλια
Επειδή δημιουργούνται παρεξηγήσεις...
Η Ελλάδα έχει _καί_ πρόβλημα ανταγωνιστικότητας _καί_ πρόβλημα παραγωγικότητας... και πάνω σε αυτά... καπάκι... ήρθε και έκατσε το πρόβλημα του νομίσματος.
Δεν είναι το ίδιο, όπως στο παράδειγμα του άρθρου.
Μη νομίσει, δηλαδή, κανείς, πως λύνοντας το πρόβλημα του νομίσματος, έλυσε και το πρόβλημα της Ελληνικής οικονομίας.
Απλά θα έχει λύσει _ένα_ από τα βασικά προβλήματα της Ελληνικής οικονομίας.
Τα υπόλοιπα προβλήματα θέλουν άλλες, τις δικές τους, λύσεις.