Αν η Χαμάς είχε F-16...

Οι σχέσεις, μπορούν γενικά να μοιραστούν σε δυο κατηγορίες: συμμετρικές και συμπληρωματικές.

Συμμετρική σχέση: τραβάω μαχαίρι - ψάχνεις για όπλο.
Συμπληρωματική σχέση: τραβάω μαχαίρι - ψάχνεις για πανοπλία.

Σχέσεις του ενός ή του άλλου τύπου, μπορούν να εντοπιστούν παντού γύρω μας. Και δεν υπάρχει κάποια εγγύηση ότι οι σχέσεις παγιώνονται στον ένα από του δυο τύπους. Για παράδειγμα, μια ερωτική σχέση μπορεί να είναι συμμετρική, κι όταν ο ένας από δυο παραπατάει και βάζει τη σχέση σε κίνδυνο με οποιονδήποτε τρόπο, ο άλλος μπορεί να λειτουργήσει συμμετρικά ή συμπληρωματικά, ανάλογα με τη στιγμή και το νόημα που ο ίδιος παράγει.
Τέτοιες ευέλικτες σχέσεις, χαρακτηρίζονται συνήθως "ισότιμες και λειτουργικές".

Αλλά η λέξη "σχέση" (όταν σηματοδοτεί μια δομή) αναπόδραστα υπονοεί μιαν ιστορία. Υπονοεί τη μνήμη: τη μνήμη του ενός, τη μνήμη του άλλου, τη μνήμη της δυάδας απέναντι στο περιβάλλον της. Έτσι, αν ο ένας από τους δυο αποφασίσει να αντιδράσει με τον τρόπο x απέναντι στον άλλο, σημαίνει ότι υπάρχει ένα παρελθόν (μνήμη), που τον ωθεί προς τα εκεί.
Το αν το παρελθόν αυτό είναι "πραγματικό" ή αν ερμηνεύεται "σωστά", μικρή σημασία έχει: "if people define situations as real, then they are real at their consequences" (το θεώρημα του Thomas).

Στην περίπτωση Ισραήλ/Παλαιστίνιοι, η σχέση φαίνεται να είναι συμμετρική καταρχήν. Και οι δυο πλευρές, επιδιώκουν την δημιουργία πληγμάτων η μια στην άλλη, σε έναν συνεχή κύκλο αναπαραγωγής του ίδιου προτύπου (pattern). Κι έτσι η σχέση αυτή αυτοαναπαράγεται με μια βαθιά συντηρητική ποιότητα. Οι πάντες κάνουν τα πάντα για να μην σπάσει ο κύκλος της αυτοαναπαραγωγής.
Κάθε φορά που μια από τις δυο πλευρές τείνει προς την μετριοπάθεια, τότε τα λεγόμενα "ακραία στοιχεία" φαίνεται να επικρατούν στην άλλη πλευρά. Εκδήλωση αυτού του φαινομένου, ήταν η δολοφονία του Yitzhak Rabin από "φανατικούς σιωνιστές". Το ίδιο είναι και οι διαδοχικές εμφανίσεις όλο και πιο ακραίων οργανώσεων από την Παλαιστινιακή πλευρά.

Δεν νομίζω ότι υπάρχει θέμα "συνωμοσίας" ή "σκοτεινών δυνάμεων" εδώ, που τάχα πυροδοτούν πότε το Ισραήλ και πότε τους Άραβες σε ακραίες επιλογές. Καταρχήν, μια τέτοια θεώρηση θα υπονοούσε αναπόφευκτα ότι Άραβες-Ισραηλινοί είναι ρομποτάκια που αντιδρούν προβλέψιμα σε συγκεκριμένα ερεθίσματα, ένα είδος σκυλιά του Pavlov.
Νομίζω ότι μάλλον, τα δυο συστήματα που συμμετέχουν στο σύστημα "μεσανατολικό ζήτημα", έχουν αναπτύξει μια συγκεκριμένη κοσμοαντίληψη, μέσα από την οποία, το μέλλον μπορεί να θεωρηθεί μόνο με την απειλή του άλλου εντός του. Έτσι, προσπαθούν στο εδώ και τώρα (και ποτέ βέβαια δεν βρίσκονται στο μέλλον - κανείς ποτέ δεν βρίσκεται εκεί), να εξαλείψουν την απειλή. Μ' αυτόν τον τρόπο, έχουν αναπτυχθεί και στις δυο πλευρές μηχανισμοί που αυτοαναπαράγονται, εξειδικευμένες διεργασίες που συνεχώς παράγουν και καταλύουν δομές, στο εσωτερικό των δυο πλευρών, με έναν στόχο: να αυξηθεί η δυνατότητα να προξενήσουν βλάβη στον άλλο.

Από την πλευρά του Ισραήλ, η διεργασία είναι εύκολη. Εξοπλίζεται συνέχεια, διασφαλίζει μια ευρεία διπλωματική υποστήριξη, ιδεολογικοποιεί το Ολοκαύτωμα και το εντάσσει σ' αυτή τη διεργασία, έχει το λαό του σε συνεχή κατάσταση επαγρύπνησης μέσα από την συνεχιζόμενη πολιτική των παράνομων εποικισμών.

Από τη πλευρά των Παλαιστινίων, τα πράγματα είναι δυσκολότερα. Εξοπλίζονται φτωχά και στη ζούλα, προσπαθούν να κερδίσουν διπλωματική υποστήριξη ως θύματα (με μικρή ανταπόκριση) και απαντούν στα F-16 με τις "έξυπνες βόμβες" των φτωχών: τους βομβιστές αυτοκτονίας. Οι τελευταίοι, προκαλούν ρίγη αποτροπιασμού στη Δύση (που ξεχνάει τον "ηρωικό" Ιουδαίο Σαμψών) και μειώνουν την υποστήριξη. Δεν υποστηρίζουμε ό,τι δεν καταλαβαίνουμε...

Είναι λοιπόν, ανάγκη να σπάσει αυτή η συμμετρική σχέση. Και - ένας τρόπος - θα ήταν να ενισχυθεί. Ακούγεται περίεργο, αλλά δεν είναι: τι θα συνέβαινε αν οι Παλαιστίνιοι είχαν τις ίδιες προσβάσεις σε όπλα όπως και το Ισραήλ;
Η πρώτη σκέψη είναι ότι, το Ισραήλ θα εξαφανιζόταν ταχύτατα. Οι "φανατικοί μουσουλμάνοι" θα έβρισκαν την ευκαιρία που ήθελαν και, τέλος το κράτος του Ισραήλ.

Σε μια δεύτερη σκέψη όμως, δεν είναι τόσο απλό: αν οι Παλαιστίνιοι ήταν "κανονικά" εξοπλισμένοι, θα υπήρχαν "φανατικοί μουσουλμάνοι"; Θα είχε επιχειρήσει το Ισραήλ την εξόντωση των στρατοπέδων προσφύγων στη Σάμπρα και τη Σατίλα, ή αυτό που τώρα κάνει στη Γάζα; Ή - θα είχε φτάσει το Ισραήλ στο σημείο να διανοείται τέτοιες "επιχειρήσεις";

Η λογική απάντηση είναι όχι. Η συμμετρική σχέση θα ισορροπούσε τότε, άσχημη μεν, γενικά αναίμακτη δε. Και όταν το οικονομικό κόστος γινόταν δυσβάστακτο, η σχέση θα άλλαζε.

Σκεφτείτε το παρακαλώ. Μπορεί κάλλιστα να κάνω λάθος. Αλλά, μέχρι τώρα, δεν έχω δει ούτε Έλληνες ούτε Τούρκους "βομβιστές αυτοκτονίας", ούτε στρατόπεδα προσφύγων, από 'δω ή από 'κει (τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια).

Υ.Γ. Δεν υπερασπίζομαι μιαν "ισορροπία τρόμου". Αλλά, όπως έχουν τα πράγματα πλέον (εδώ και 30 χρόνια), ή η διεθνής κοινότητα θα αναλάβει ένοπλα τη διατήρηση της ειρήνης της περιοχής και να υπάρξει αυτστηρό εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ, ή θα πρέπει το Ισραήλ να ξέρει ότι, οι επιθέσεις εναντίον των Παλαιστινίων και οι συνεχείς εποικισμοί θα έχουν μεγάλο κόστος για το ίδιο, από τους ίδιους του Παλαιστινίους.