Απολογία τακτικιστή
Και ποιος ενδιαφέρεται; Κανείς ίσως και γιατί άλλωστε...
Αυτή είναι μια ανάρτηση για τους φίλους στο twitter. Σε 140 χαρακτήρες, δεν μπορώ να εξηγήσω τη βασική μου θέση. Οπότε, καταφεύγω εδώ, κι όποιος θέλει ας μου απαντήσει (ή ας με βρίσει - όλα καλοδεχούμενα είναι) στα σχόλια.
Δεν θα επιχειρηματολογήσω γιατί θα καταψηφίσω ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ και τα λοιπά κόμματα το μνημονίου. Απλώς το θεωρώ περιττό να αναλωθώ σε μια τέτοια επιχειρηματολογία για τα προφανή.
Εδώ θέλω να εξηγήσω γιατί θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ και όχι ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Τουλάχιστον σ' αυτές τις εκλογές.
Καταρχήν, δεν ήταν μια απόφαση εύκολη. Για κάποιον που δεν είναι μαρξιστής, ποια είναι άραγε τα κριτήρια για να επιλέξει ένα κόμμα της Αριστεράς;
Να εξηγήσω καταρχήν το «δεν είμαι μαρξιστής».
Δεν σημαίνει ότι αρνούμαι την μαρξιστική ανάλυση, αλλά ότι δεν την ενστερνίζομαι άκριτα και σε καμιά περίπτωση δεν θεωρώ ότι ο ιστορικός υλισμός αποτελεί υπερ-εργαλείο ερμηνείας όλων των κοινωνικών φαινομένων. Αντίθετα, ακολουθώντας την συστημική θεώρηση στη σύγχρονη εκδοχή της, θεωρώ ότι μια θεωρία νοήματος είναι περισσότερο αποδοτική από μια οικονομική θεωρία. Έχω δηλαδή μια διάσταση και με τη μαρξιστική θεωρία και με τη φιλελεύθερη, προσεγγίζοντας τα κοινωνικά φαινόμενα όχι μονοσήμαντα αιτιοκρατικά αλλά και τελεολογικά.
Θεωρώ δηλαδή ότι τα κοινωνικά συστήματα λειτουργούν με βάση προσδοκίες που αναδύονται από τη συνεχή διάδραση με το περιβάλλον τους και δεν περιορίζονται στη «ταξική συνείδηση». Το ερώτημα εξάλλου «γιατί η ταξική συνείδηση δεν είναι δεδομένη», δεν απαντάται από τους μαρξιστές θεωρητικούς καθόλου ικανοποιητικά. Περιορίζονται να τονίζουν ότι αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος του «πολιτικού υποκειμένου» - να διδάξει στους εργαζόμενους δηλαδή μια θεωρία. Αυτό βεβαίως, δεν απαντάει στο προφανές ερώτημα γιατί η ταξική συνείδηση δεν αναδύεται αφ' εαυτής εάν η ταξική πάλη είναι το βασικό ιστορικό φαινόμενο. Η δικαιολογία (εν πολλοίς ορθή) ότι η άρχουσα τάξη με διάφορα ιδεολογήματα παραπλανά το προλεταριάτο, απλώς επιβεβαιώνει ότι η ισχύ των ιδεολογημάτων (του νοήματος δηλαδή), είναι μεγαλύτερη από εκείνη της «ταξικής συνείδησης».
Και πάλι, δεν αρνούμαι ότι υπάρχουν ανταγωνιστικά ταξικά συμφέροντα. Αλλά αρνούμαι ρητά ότι μόνον αυτά καθορίζουν τη μορφή του κόσμου και την αντίληψη μας γι' αυτόν.
Ο φιλελευθερισμός από την άλλη, όπως τουλάχιστον εκφράστηκε από τον Hayek, πέφτει στην ίδια ακριβώς παγίδα: περιορίζεται σε μια ανάλυση με βάση το κέρδος και τελικά αποτυγχάνει εκεί ακριβώς που αποτυγχάνει και ο μαρξισμός: στην ικανοποιητική ερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων.
Δεν θα αναλύσω γιατί κλίνω περισσότερο (αν και κριτικά) προς την μαρξιστική προσέγγιση. Πάντως, όχι για λόγους ηθικής (δεν μπερδεύω την ηθική με την θεωρία), όσο για λόγους πολύ πρακτικούς: η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία απ' ό,τι το φιλελεύθερο μοντέλο και κατά συνέπεια να επιτρέψει την παραγωγή νοήματος σε μια πολύ ευρύτερη κλίμακα, απ' ό,τι η ατομική ιδιοκτησία.
Εν πάση περιπτώσει, στο θέμα μας, δηλαδή στις εκλογές.
Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως εκφράστηκε από τον Παπαδημούλη στην αρχή, για μένα δεν ήταν καθόλου ικανοποιητική. Η άκριτη προσκόλληση στο ιδεολόγημα της «Ευρώπης των λαών» την ώρα που η πραγματικότητα - και μάλιστα επίμονα - λέει κάτι άλλο, δείχνει μια καθαρά φοβική (τουλάχιστον) στάση απέναντι στην ανάγκη να δει ο ΣΥΡΙΖΑ τα νέα δεδομένα: η Δημοκρατία έχει αλωθεί πανηγυρικά από τις αγορές, βρίσκεται στο καναβάτσο και οι εγγυητές της - οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις - την ποδοπατάν επιδεικτικά. Η θέση ότι «οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι συντηρητικές» (κι άρα γι' αυτό υποφέρουμε) είναι απαράδεκτη: η Δημοκρατία δεν μπορεί να εξαρτάται από τις διαθέσεις των κυβερνώντων. Αν ισχύει αυτό το επιχείρημα, τότε βεβαίως βρισκόμαστε σε εποχές πριν την Γαλλική Επανάσταση - όποιος δεν το αντιλαμβάνεται δεν έχει στοιχειώδη πολιτειακή παιδεία και δεν ξέρει τι σημαίνει «Σύνταγμα».
Την ώρα που η Δημοκρατία είναι πρακτικά νεκρή, την ώρα δηλαδή που το οικονομικό σύστημα, από εργαλείο του πολιτικού συστήματος, μετατρέπεται σε εργαλείο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η Παπαδημούλεια εμμονή στο € είναι πολιτικά ύποπτη - τουλάχιστον. Εκτός κι αν ο Παπαδημούλης είναι εντελώς βλάκας (που αμφιβάλλω).
Από την άλλη, η θέση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είναι από την αρχή σαφής και κρυστάλλινη: Δημοκρατική κυβέρνηση - έξοδος από το € και συνακόλουθα από την ΕΕ (για να μπορεί να ασκηθεί μακροοικονομική πολιτική) - εθνικοποίηση των τραπεζών και βασικών παραγωγικών μονάδων (για να μαζευτεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα) - μονομερής διαγραφή του χρέους. Συμφωνώ απόλυτα σε όλα τα σημεία.
Και εκεί που διαφωνώ, η θέση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για ανοικτή συζήτηση όλων των διαφορετικών απόψεων, αλλά και η στάση στην πράξη στελεχών της που γνωρίζω προσωπικά, με έχουν πείσει ότι μπορούν να ακούσουν, κι ακόμα να δεχτούν τεκμηριωμένες απόψεις που παραβιάζουν τον συνήθη δογματισμό των μαρξιστικών δομών.
Άρα, η λογική θέση θα ήταν να ψηφίσω ΑΝΤΑΡΣΥΑ και πράγματι, αυτή ήταν η επιλογή μου, μέχρι τη συνέντευξη Τσίπρα στο tvxs.gr (σημειώστε επίσης ότι ο Παπαδημούλης «μυστηριωδώς» τις τελευταίες μέρες «εξαφανίστηκε»). Εκεί λοιπόν, είδα μια λύση στο πρόβλημα της «χαμένης ψήφου» που ομολογώ ότι με βασάνιζε (αν και λίγο).
Αναμφίβολα, η θέση μου είναι «οπορτουνιστική» (τυχοδιωκτική).
Αλλά, να η απολογία μου: αν ο Τσίπρας σοβαρολογεί ότι δεν θα διστάσει να βγει από το €, τότε όλα καλά. Αν όμως δεν σοβαρολογεί κι ετοιμάζεται για μεγαλοπρεπή κωλοτούμπα, τότε θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις προσδοκίες ενός μεγάλου μέρους του λαού, που ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ αυτή την ώρα εκτρέφει.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ προεξοφλεί την κωλοτούμπα ΣΥΡΙΖΑ, την «ρεφορμιστική στροφή».
Εγώ πάλι, όχι. Συμφωνώ μεν ότι η ΕΕ ούτε καν θα δεχθεί να συζητήσει οποιαδήποτε ελάφρυνση από τις πλάτες του Ελληνικού λαού, πόσο μάλλον «αναστολή πληρωμών». Αλλά, από την άλλη, δε θεωρώ την επανάληψη του φαινομένου «ΠΑΣΟΚ 1981» εύκολη υπόθεση. Την εποχή εκείνη, κάθε μέτρο προς μια δημοκρατική κατεύθυνση (και υπήρξαν τέτοια από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ 1981-1985) εθεωρείτο σημαντικό βήμα. Σήμερα, η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική: το δίλημμα, είναι δίλημμα επιβίωσης. Πλατιά λαϊκά στρώματα κινδυνεύουν με αφανισμό, δομές όπως το κοινωνικό κράτος ή και το ίδιο το Σύνταγμα κινδυνεύουν. Δεδομένες ρυθμίσεις, όπως το 8ωρο, ο κατώτατος μισθός, η κοινωνική ασφάλιση, έχουν εντελώς εξανεμισθεί.
Με δυο λόγια, δεν εκτιμώ ότι υπάρχουν περιθώρια ελιγμών. Κάθε κίνηση υπαναχώρησης από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ (αν φυσικά πάρει εξουσία στα χέρια του), νομίζω ότι θα πυροδοτήσει απρόβλεπτες και βιαιότατες εξελίξεις, ενώ θα εξαφανίσει τον ΣΥΡΙΖΑ (κι όλες τις «συνιστώσες») δια παντός. Βλέπω λοιπόν, πολύ δύσκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ να επιχειρήσει μια τέτοια κωλοτούμπα.
Μ' αυτή λοιπόν την λογική θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ - σαν κίνηση τακτικής. Αν αποδώσει, έχει καλώς. Αν όχι, αναλαμβάνω την προσωπική μου ευθύνη. Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα τα πούμε στους δρόμους (τους οποίους εξάλλου δεν έπρεπε ποτέ να έχουμε εγκαταλείψει ).
Υ.Γ. Για το ΚΚΕ δε σχολιάζω. Υποφέρω από αλλεργίες λόγω άνοιξης.
Αυτή είναι μια ανάρτηση για τους φίλους στο twitter. Σε 140 χαρακτήρες, δεν μπορώ να εξηγήσω τη βασική μου θέση. Οπότε, καταφεύγω εδώ, κι όποιος θέλει ας μου απαντήσει (ή ας με βρίσει - όλα καλοδεχούμενα είναι) στα σχόλια.
Δεν θα επιχειρηματολογήσω γιατί θα καταψηφίσω ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ και τα λοιπά κόμματα το μνημονίου. Απλώς το θεωρώ περιττό να αναλωθώ σε μια τέτοια επιχειρηματολογία για τα προφανή.
Εδώ θέλω να εξηγήσω γιατί θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ και όχι ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Τουλάχιστον σ' αυτές τις εκλογές.
Καταρχήν, δεν ήταν μια απόφαση εύκολη. Για κάποιον που δεν είναι μαρξιστής, ποια είναι άραγε τα κριτήρια για να επιλέξει ένα κόμμα της Αριστεράς;
Να εξηγήσω καταρχήν το «δεν είμαι μαρξιστής».
Δεν σημαίνει ότι αρνούμαι την μαρξιστική ανάλυση, αλλά ότι δεν την ενστερνίζομαι άκριτα και σε καμιά περίπτωση δεν θεωρώ ότι ο ιστορικός υλισμός αποτελεί υπερ-εργαλείο ερμηνείας όλων των κοινωνικών φαινομένων. Αντίθετα, ακολουθώντας την συστημική θεώρηση στη σύγχρονη εκδοχή της, θεωρώ ότι μια θεωρία νοήματος είναι περισσότερο αποδοτική από μια οικονομική θεωρία. Έχω δηλαδή μια διάσταση και με τη μαρξιστική θεωρία και με τη φιλελεύθερη, προσεγγίζοντας τα κοινωνικά φαινόμενα όχι μονοσήμαντα αιτιοκρατικά αλλά και τελεολογικά.
Θεωρώ δηλαδή ότι τα κοινωνικά συστήματα λειτουργούν με βάση προσδοκίες που αναδύονται από τη συνεχή διάδραση με το περιβάλλον τους και δεν περιορίζονται στη «ταξική συνείδηση». Το ερώτημα εξάλλου «γιατί η ταξική συνείδηση δεν είναι δεδομένη», δεν απαντάται από τους μαρξιστές θεωρητικούς καθόλου ικανοποιητικά. Περιορίζονται να τονίζουν ότι αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος του «πολιτικού υποκειμένου» - να διδάξει στους εργαζόμενους δηλαδή μια θεωρία. Αυτό βεβαίως, δεν απαντάει στο προφανές ερώτημα γιατί η ταξική συνείδηση δεν αναδύεται αφ' εαυτής εάν η ταξική πάλη είναι το βασικό ιστορικό φαινόμενο. Η δικαιολογία (εν πολλοίς ορθή) ότι η άρχουσα τάξη με διάφορα ιδεολογήματα παραπλανά το προλεταριάτο, απλώς επιβεβαιώνει ότι η ισχύ των ιδεολογημάτων (του νοήματος δηλαδή), είναι μεγαλύτερη από εκείνη της «ταξικής συνείδησης».
Και πάλι, δεν αρνούμαι ότι υπάρχουν ανταγωνιστικά ταξικά συμφέροντα. Αλλά αρνούμαι ρητά ότι μόνον αυτά καθορίζουν τη μορφή του κόσμου και την αντίληψη μας γι' αυτόν.
Ο φιλελευθερισμός από την άλλη, όπως τουλάχιστον εκφράστηκε από τον Hayek, πέφτει στην ίδια ακριβώς παγίδα: περιορίζεται σε μια ανάλυση με βάση το κέρδος και τελικά αποτυγχάνει εκεί ακριβώς που αποτυγχάνει και ο μαρξισμός: στην ικανοποιητική ερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων.
Δεν θα αναλύσω γιατί κλίνω περισσότερο (αν και κριτικά) προς την μαρξιστική προσέγγιση. Πάντως, όχι για λόγους ηθικής (δεν μπερδεύω την ηθική με την θεωρία), όσο για λόγους πολύ πρακτικούς: η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία απ' ό,τι το φιλελεύθερο μοντέλο και κατά συνέπεια να επιτρέψει την παραγωγή νοήματος σε μια πολύ ευρύτερη κλίμακα, απ' ό,τι η ατομική ιδιοκτησία.
Εν πάση περιπτώσει, στο θέμα μας, δηλαδή στις εκλογές.
Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ, όπως εκφράστηκε από τον Παπαδημούλη στην αρχή, για μένα δεν ήταν καθόλου ικανοποιητική. Η άκριτη προσκόλληση στο ιδεολόγημα της «Ευρώπης των λαών» την ώρα που η πραγματικότητα - και μάλιστα επίμονα - λέει κάτι άλλο, δείχνει μια καθαρά φοβική (τουλάχιστον) στάση απέναντι στην ανάγκη να δει ο ΣΥΡΙΖΑ τα νέα δεδομένα: η Δημοκρατία έχει αλωθεί πανηγυρικά από τις αγορές, βρίσκεται στο καναβάτσο και οι εγγυητές της - οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις - την ποδοπατάν επιδεικτικά. Η θέση ότι «οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι συντηρητικές» (κι άρα γι' αυτό υποφέρουμε) είναι απαράδεκτη: η Δημοκρατία δεν μπορεί να εξαρτάται από τις διαθέσεις των κυβερνώντων. Αν ισχύει αυτό το επιχείρημα, τότε βεβαίως βρισκόμαστε σε εποχές πριν την Γαλλική Επανάσταση - όποιος δεν το αντιλαμβάνεται δεν έχει στοιχειώδη πολιτειακή παιδεία και δεν ξέρει τι σημαίνει «Σύνταγμα».
Την ώρα που η Δημοκρατία είναι πρακτικά νεκρή, την ώρα δηλαδή που το οικονομικό σύστημα, από εργαλείο του πολιτικού συστήματος, μετατρέπεται σε εργαλείο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, η Παπαδημούλεια εμμονή στο € είναι πολιτικά ύποπτη - τουλάχιστον. Εκτός κι αν ο Παπαδημούλης είναι εντελώς βλάκας (που αμφιβάλλω).
Από την άλλη, η θέση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είναι από την αρχή σαφής και κρυστάλλινη: Δημοκρατική κυβέρνηση - έξοδος από το € και συνακόλουθα από την ΕΕ (για να μπορεί να ασκηθεί μακροοικονομική πολιτική) - εθνικοποίηση των τραπεζών και βασικών παραγωγικών μονάδων (για να μαζευτεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα) - μονομερής διαγραφή του χρέους. Συμφωνώ απόλυτα σε όλα τα σημεία.
Και εκεί που διαφωνώ, η θέση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για ανοικτή συζήτηση όλων των διαφορετικών απόψεων, αλλά και η στάση στην πράξη στελεχών της που γνωρίζω προσωπικά, με έχουν πείσει ότι μπορούν να ακούσουν, κι ακόμα να δεχτούν τεκμηριωμένες απόψεις που παραβιάζουν τον συνήθη δογματισμό των μαρξιστικών δομών.
Άρα, η λογική θέση θα ήταν να ψηφίσω ΑΝΤΑΡΣΥΑ και πράγματι, αυτή ήταν η επιλογή μου, μέχρι τη συνέντευξη Τσίπρα στο tvxs.gr (σημειώστε επίσης ότι ο Παπαδημούλης «μυστηριωδώς» τις τελευταίες μέρες «εξαφανίστηκε»). Εκεί λοιπόν, είδα μια λύση στο πρόβλημα της «χαμένης ψήφου» που ομολογώ ότι με βασάνιζε (αν και λίγο).
Αναμφίβολα, η θέση μου είναι «οπορτουνιστική» (τυχοδιωκτική).
Αλλά, να η απολογία μου: αν ο Τσίπρας σοβαρολογεί ότι δεν θα διστάσει να βγει από το €, τότε όλα καλά. Αν όμως δεν σοβαρολογεί κι ετοιμάζεται για μεγαλοπρεπή κωλοτούμπα, τότε θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις προσδοκίες ενός μεγάλου μέρους του λαού, που ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ αυτή την ώρα εκτρέφει.
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ προεξοφλεί την κωλοτούμπα ΣΥΡΙΖΑ, την «ρεφορμιστική στροφή».
Εγώ πάλι, όχι. Συμφωνώ μεν ότι η ΕΕ ούτε καν θα δεχθεί να συζητήσει οποιαδήποτε ελάφρυνση από τις πλάτες του Ελληνικού λαού, πόσο μάλλον «αναστολή πληρωμών». Αλλά, από την άλλη, δε θεωρώ την επανάληψη του φαινομένου «ΠΑΣΟΚ 1981» εύκολη υπόθεση. Την εποχή εκείνη, κάθε μέτρο προς μια δημοκρατική κατεύθυνση (και υπήρξαν τέτοια από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ 1981-1985) εθεωρείτο σημαντικό βήμα. Σήμερα, η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική: το δίλημμα, είναι δίλημμα επιβίωσης. Πλατιά λαϊκά στρώματα κινδυνεύουν με αφανισμό, δομές όπως το κοινωνικό κράτος ή και το ίδιο το Σύνταγμα κινδυνεύουν. Δεδομένες ρυθμίσεις, όπως το 8ωρο, ο κατώτατος μισθός, η κοινωνική ασφάλιση, έχουν εντελώς εξανεμισθεί.
Με δυο λόγια, δεν εκτιμώ ότι υπάρχουν περιθώρια ελιγμών. Κάθε κίνηση υπαναχώρησης από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ (αν φυσικά πάρει εξουσία στα χέρια του), νομίζω ότι θα πυροδοτήσει απρόβλεπτες και βιαιότατες εξελίξεις, ενώ θα εξαφανίσει τον ΣΥΡΙΖΑ (κι όλες τις «συνιστώσες») δια παντός. Βλέπω λοιπόν, πολύ δύσκολο για τον ΣΥΡΙΖΑ να επιχειρήσει μια τέτοια κωλοτούμπα.
Μ' αυτή λοιπόν την λογική θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ - σαν κίνηση τακτικής. Αν αποδώσει, έχει καλώς. Αν όχι, αναλαμβάνω την προσωπική μου ευθύνη. Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα τα πούμε στους δρόμους (τους οποίους εξάλλου δεν έπρεπε ποτέ να έχουμε εγκαταλείψει ).
Υ.Γ. Για το ΚΚΕ δε σχολιάζω. Υποφέρω από αλλεργίες λόγω άνοιξης.
Σχόλια
α) Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ παίζει -αυτή τη φορά- να το πιάσει το 3% (έτσι μου φαίνεται εμένα) και:
β) Δες οπωσδήποτε αυτό:
http://is.gd/m8dZGl ( ο τίτλος τα λέει όλα).
Προσωπικά μάλον θα βάλω όλη την οικογένειά μου να ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ, αλλά εγώ παίζω ακόμα μεταξύ ΑΝΤΑΡΣΥΑ ή ίσως και ΕΠΑΜ (!). :-)